اعظاميه
اين دبستان اولين مدرسه اي است كه در بابل شروع به كار كرده است اعظاميه در سال ۱۲۸۳ شمسي ( مقارن با دوران سلطنت مظفرالدين شاه قاجار ) به همت شش تن به قرار ذيل بنيان نهاده شد: حسينعلي ميرزا اعظام السلطنه ، حاكم بافروش و يكي از صدها نوه ناصرالدين شاه كه مدرسه به افتخار او اعظاميه ناميده شد، آقا حسن بادكوبه اي ، ملامحمدجان علامه ، حاج محمدتقي شاهرودي ، ميرزا عبدالغني و محمد علي معين التجار.
اين شش تن جملگي وابسته به احزاب سياسي ترقي خواه ـ آزادي خواه و مشروطه خواه بودند از اين بين ملامحمدجان علامه يكي از مهمترين اعضاي جامع آدميت بود ، جامع آدميت گونه اي فراماسونري بود كه از جمله فعاليتهاي آن ترويج تعليم و تربيت به سبك نوين بود اما از ميان اين شش تن آقاحسن بادكوبه اي را بايد بنيانگذار واقعي اين مدرسه به شمار آورد بودجه اعظاميه از طريق كمكهاي مالي برخي از فرهنگ دوستان و شهريه شاگردانش تامين مي شد . در سال ۱۳۲۶ قمري كه محمدعلي شاه ( جانشين مظفرالدين شاه ) در مخالفت با مشروطه مجلس را به توپ بست ، اعظاميه تعطيل شد و پس از اين بانيان مدرسه كه مشروطه خواه بودند مورد تعقيب دولت قرار گرفتند ملامحمدجان علامه و معين التجار ترور شدند . يك سال بعد در ۱۳۲۷ قمري تهران توسط مشروطه خواهان فتح شد ، محمدعلي شاه خلع و پسرش احمدميرزا به سلطنت رسيد در پي آن درهاي اعظاميه يك بار ديگر گشوده شد ، اما دو سال بعد در ۱۳۲۹ قمري نجم الملك ، سرپرست و مدير اعظاميه كه از جمله مشروطه خواهان بود ، علي الظاهر دست به خودكشي زد ، اما به احتمال قريب به يقين وي نيز به قتل رسيد . با خودكشي / قتل نجم الملك اعظاميه در همين سال منحل شد.
نوريه
اين دبستان در سال ۱۳۲۴ قمري ـ ۱۲۸۵ شمسي توسط شيخ نورالدين خوانساري تاسيس و به نام وي نوريه ناميده شد. شيخ نورالدين يكي از معلمان اعظاميه بود كه بر اثر اختلافاتي كه با يكي از معلمان ديگر اين مدرسه پيدا كرده بود از آنجا بريد و خود اين مدرسه را بنيان گذاشت نوريه بعد از هشت سال در سال ۱۳۳۱قمري تعطيل شد.
سعادت
مدرسه سعادت عموميه شعبه تربيت در سال ۱۳۳۰ قمري ـ ۱۲۹۰ شمسي در لـرمحله افتتاح شد. دبستان پسرانه متعلق به جامعه بهائيان ايران بوده است. اين مدرسه ملي ، خصوصي، بود و يك سوم شاگردان آن از پرداخت شهريه معاف بودند. در مدرسه سعادت زبان روسي تدريس مي شد ، اين نكته بيانگر وابستگي فرقه بهائي به روسيه است. در سال ۱۳۱۳ شمسي سعادت ـ چون همه مدارس بهائي كشور ـ به دستور دولت رضاخان تعطيل شد.
بارفروش
دبستان پسرانه بارفروش در سال ۱۳۳۱ قمري ـ ۱۲۹۱ شمسي با حمايت معنوي و مادي دولت روسيه در زرگر محله تاسيس شد. در اين مدرسه زبان روسي بعنوان يكي از دروس اصلي تدريس مي شد. مديريت آن را آقاحسن بادكوبه اي و نظامت آن را آقا سيدهاشم معلم به عهده داشتند. دو سال پس از تاسيس اين دبستان، روسيه وارد جنگ جهاني اول شد ( ۱۹۱۴ م ) . فشار شديدي كه بر اثر جنگ خارجي و بحرانهاي داخلي بر پيكر فرسوده دولت تزاري روسيه وارد آمد مانع از توجه اين دولت نسبت به بارفروش شد. در سال ۱۳۳۵ قمري ـ ۱۲۹۵ شمسي ـ ۱۹۱۶ ميلادي اين مدرسه تعطيل شد.
بنات
بنات ( جمع بنت به معني دختران ) نخستين مدرسه بارفروش بوده است. اين مدرسه به همت ملوك كيا، فخري حافظي و شوكت آشتي بقايي در سال ۱۳۳۲ قمري ـ ۱۲۹۲ شمسي افتتاح شد ، گر چه بنيانگذار واقعي آن تنها ملوك كيا بوده است. ساختمان استيجاري اين مدرسه در لرمحله واقع بوده است. بنات كه ابتدا با دو كلاس شروع بكار كرد در سال ۱۳۳۷قمري بصورت يك دبستان شش كلاسه و كامل درآمد. در سال ۱۳۰۵ شمسي دو كلاس ۷ و ۸ ( از سيكل اول ) به كلاسهاي مدرسه اضافه شد. در سال ۱۳۰۶ شمسي مدرسه بنات به شاهدخت موسوم گرديد. در سال ۱۳۰۸ محل مدرسه شاهدخت به محله پنجشنيه بازار قديم ، به عمارت سيدعلي رازقي ، انتقال يافت. در سال ۱۳۰۹ بعد از واقعه تظاهرات دانش آموزان مدرسه شاهپور محل مدرسه به محله بي سرتكيه ، مدرسه كمال فعلي ، انتقال يافت. در سال ۱۳۱۶ كلاسهاي اول و دوم دانشسراي مقدماتي و در سال ۱۳۱۷ كتابخانه‌اي به آن اضافه شد. دانشسرا در سال ۱۳۲۰ تعطيل شد و بجاي آن كلاسهاي اول و دوم متوسطه ، سيكل دوم ، به شاهدخت ضميمه شد. درسال ۱۳۲۲ محل دبيرستان شاهدخت به محل مسجد جامع ، به عمارت احمد شهميري و اكنون محل ساختمان سازمان تبليغات اسلامي ، منتقل شد و دبستان شاهدخت همچنان در محل سابق باقي بود، تا اينكه در سال ۱۳۲۵ به محله سبزميدان ، در كوچه پلنگ و در عمارت محمدعلي پلنگ ، انتقال يافت. در سال ۱۳۳۸ دبستان شاهدخت ـ علي الظاهر جهت تميز از دبيرستان شاهدخت ـ به ايراندخت تغيير نام داد و در سال ۱۳۵۷ منحل شد و شاگردانش در مدارس ديگر ادغام شدند. طلعت بصاري و خورشيد تيرگري مشهورترين مديران اين دبستان بودند. اما دبيرستان شاهدخت در سال ۱۳۳۵ به محله مرادبيگ و در سال بعد به باغ شاهنشاهي در سبزميدان منتقل شد. در سال ۱۳۴۹ ، در عهد رياست آموزش و پرورش احسان عظيمي سجادي ، شوراي منطقه اي آموزش و پرورش بابل تصويب كرد كه مدارس محدوده باغ شاهنشاهي بصورت مجتمعي آموزشي ( از كودكستان تا پايان دبيرستان ) درآيند. در پي آن دبستان نمونه به ساختمان دبيرستان شاهدخت منتقل شد و در حياط دبيرستان شاهدخت ساختمان دبيرستان ديگري احداث گرديد كه به آزرم معروف شد . (۱۳۵۳ ) تا به اين ترتيب كمبود فضاي آموزشي دبيرستان شاهدخت برطرف شد. در سال ۱۳۵۷ دبيرستان شاهدخت منحل و شاگردانش در دبيرستان آزرم ادغام شدند. دبيرستان آزرم در سال ۱۳۷۴ به دبيرستان قناد در خيابان گل منتقل شد.
اسلاميه
اين دبستان در سال ۱۳۳۳ قمري ـ ۱۲۹۳ شمسي تاسيس شد. اين دبستان ملي بود و بنيانگذار آن ميرزاحبيبالله خان نام داشت از تاريخ انحلال اين مدرسه هيچ اطلاعي در دست نيست. اما در اسناد موجود مربوطه به سال ۱۳۰۱ ش و بعد نامي از اين مدرسه ديده نمي شود. بنابراين اسلاميه به دلايلي نامعلوم ـ احتمالا به دليل مشكلات مالي يا افتتاح مدارس دولتي ـ پيش از سال ۱۳۰۱ ش ـ بعني پس از افتتاح آن ـ منحل شد
احمدی
مدرسه احمدي در سال ۱۳۳۳قمري ـ ۱۲۹۳ شمسي در دوران پادشاهي احمدشاه قاجار ـ كه به افتخار او احمدي ناميده شد ـ به همت عبدالحسين صادقي نژاد در زرگر محله افتتاح شد. در سال ۱۳۳۳ قمري اداره معارف و اوقاف بارفروش تاسيس شد و عبدالحسين خان نخستين رئيس آن بوده است. در سال ۱۳۰۵ كلاس هفتم ، سال اول دوره اول متوسطه ، به اين مدرسه افزوده شد. در سال ۱۳۰۶ مدرسه احمدي به شاهپور تغيير نام داد. در هيمن سال كلاس هشتم و در سال بعد ، ۱۳۰۷ ، كلاس نهم افتتاح شد . در سال ۱۳۰۸ ميرزا زين العابدين خان هادي زاده فروهري به رياست معارف بارفروش و بعلاوه به رياست اين مدرسه برگزيده شد.
در اين سال دستور وي مبني بر تدريس چند تن از معلمين مرد در مدرسه دخترانه بنات ، شاهدخت ـ كه از نظر اهالي داراي حسن اخلاق و سوابق خوبي نبودند ـ منجر به درگيري و اجتماع دانش آموزان مدرسه شاهپور در خيابان پهلوي شد. با اينكه رئيس معارف مازندران شخصا به بارفروش آمدتا اوضاع را سامان بخشد اما اقداماتش موثر واقع نشد و همچنان به مخالفت اهالي و دانش آموزان معترض و اجتماع آنان در مقابل اداره معارف افزوده مي شد . راپورت همه اين درگيريها به وزارت داخلي رسيد. تيمورتاش وزير دربار پهلوي وزات معارف را مكلف كردكه هر چه سريع تر به اوضاع نگران كننده امور معارفي بارفروش پايان بخشد. در پي آن وزارت معارف در سال ۱۳۰۹ هادي زاده فروهري را از رياست معارف و مدرسه شاهپور عزل كرد. شاهپور در سال ۱۳۱۰ به اوجابن انتقال يافت تا دو سال بعد (۱۳۱۲) يكبار ديگر به بي سرتكيه تغيير مكان دهد. در سال ۱۳۱۵ كتابخانه دبيرستان شاهپور افتتاح شد. در سال ۱۳۱۶ ساختمان مدرن اين دبيرستان در محله سبزميدان و در كنار باغ ملي افتتاح شد تا شاگردان دبيرستان شاهپور به اين ساختمان انتقال يابند. اما دبستان شاهپور از سال ۱۳۱۶ تا سال ۱۳۲۴ به محله هاي برج بن ، پل پيش و يكبار ديگر به برج بن تغيير مكان داد. مشهورترين مدير دبستان شاهپور رجبعلي شعبانپور بود. در سال ۱۳۳۶ دبستان شاهپور به حافظ تغيير نام داد كه تا به امروز در همين محله برج بن باقي است. اما دبيرستان شاهپور در سال ۱۳۲۴ داراي كلاس دهم شد. در سال ۱۳۲۷ فرديناند نوپارس فرانسوي به عنوان معلم زبان فرانسه وارد اين مدرسه شد. در سال ۱۳۵۷ اين دبيرستان به امام خميني تغيير نام داد. در سال ۱۳۶۸ شاگردان اين دبيرستان به ساختماني نوساز در كنار پل موزيرج انتقال داده شدند كه به دبيرستان علي بن موسي الرضا(ع) معروف است.
شرافت
اين دبستان ملي در سال ۱۳۳۳ قمري ـ ۱۲۹۳ شمسي به همت آقاسيدهاشم معلم در محله بي سرتكيه ( در عمارت جعفرداداشپور و مدرسه كمال كنوني ) تاسيس شد . مدرسه شرافت چهاركلاسه بود و كليه اثاثيه آن به موسس تعلق داشت. بعد از مرگ وي در سال ۱۳۳۷ قمري شرافت در اختيار اداره معراف بارفروش قرار گرفت و به صورت دولتي در آمد . در سال ۱۳۰۹ مدرسه شرافت به دليل مال الاجاره بالاي آن به مدرسه قهار يه در كنار مسجد قهاريه ـ كه از موقوفات قهار قلي خان حاكم بارفروش بود ـ تغيير مكان داده كه تا امروزه در همين نقطه باقي است. در اين سال احمد صابر به مديريت اين مدرسه منصوب شد. او حجرات اين مدرسه ديني قديمي را تعمير نمود. و اصلاحات ديگري انجام داد. در سال ۱۳۱۲ مدرسه شرافت به افتخار احمدخان بدر نصيرالدوله ، وزير فرهنگ ، به دبستان بدر تغيير نام داد تا به امروز باقي است.
حافظ
بنياينگذار اين مدرسه ملي ، همايون خان حافظي نام داشت. اين مدرسه چهار كلاسه در حصيرفروشان واقع بوده است. تاريخ تاسيس و انحلال آن نا معلوم است، اما بنا بر اسناد موجود بين سالهاي ۱۲۹۴ و ۱۳۰۰ شمسي داير بوده است.
خيام
دبستان پسرانه خيام در سال ۱۳۰۵ در محله سرميدان اميركلا ( در عمارت حاجي آقا بزرگ ) تاسيس شد. از قرار معلوم نخستين مدير مدرسه اديب نام داشته است. پس از وي در سال ۱۳۰۸ ابوالقاسم اعظم به مديريت مدرسه منصوب شد. در ۱۳۱۲ خيام از سرميدان به محله مقبره پيش ( در عمارت مشهدي زين العابدين ) منتقل شد تا دو سال بعد يك بار ديگر به محل سابقش سرميدان تغيير مكان دهد. در ۱۳۱۵ خيام به ساختماني دولتي در مقبره پيش انتقال يافت. محمود مهدويان از قديم ترين و مشهورترين معلمان و مديران اين مدرسه به شمار مي رود. وي در رشد و تعالي اين مدرسه سهم بسزايي داشته است. در سال ۱۳۲۷ محمدصادق شفيع زاده كار ساختمان مدرسه اي را در محله سرميدان كه پس از آن شفاعت ( يا شفيع زاده ) نايمده شد به پايان رساند. شاگردان خيام به اين مدرسه منتقل شدند و مدرسه از آن پس به شفاعت تغيير نام داد. دبستان شفاعت در سال ۱۳۳۷ امتياز تشكيل كلاسهاي دوره اول متوسطه ( سيكل اول ) گرفت و عملا داراي دو بخش دبستان و دبيرستان شد. اما دبيرستان چندان نپاييد، چنانكه در سال بعد (۱۳۳۸ ) با تاسيس نخستين دبيرستان اميركلا با نام ابن سينا، شاگردان دوره متوسطه اين مدرسه به اين دبيرستان جديدالاحداث منتقل شدند دبستان پسرانه شفاعت قديم ترين مدرسه اميركلا محسوب مي شود.
دوشيزگان سعدی
اين دبستان مدتي در سال ۱۳۰۷ شمسي به همت ملوك كيا ( موسس مدرسه بنات ) در محله مرادبيگ تاسيس شد. نخستين مدير اين مدرسه ربابه دانش خواه، نام داشت . نمي دانيم در چه تاريخي ـ اما قطعا در دهه دوم سال ۱۳۰۰ شمسي ـ اين مدرسه به مدرسه پروين اعتصامي تغيير نام داد. در اين دهه مدرسه پروين به دو محله حصير فروشان و آستانه تغيير مكان داد. در سال ۱۳۳۷ دبستان پروين به دبيرستان بدل شد و در سال ۱۳۴۲ محل آن به محله خشت كوره سرانتقال يافت. در سال ۱۳۵۷ شاگردان مدرسه پروين به دبيرستان قناد و چند سال بعد به ساختماني كه در ضلع شمالي باغ شاهنشاهي سابق و در كنار دبيرستان توحيد واقع است ، منتقل شدند.
پهلوی
اين مدرسه در سال ۱۳۰۹ ش به همت اسماعيل بهشتي كمال صالحي و محمدرضا سليمي در محل مدرسه روحيه تاسيس شد . مديريت مدرسه از بدو تاسيس تا پايان حيات آ ن به عهده اسماعيل بهشتي بود. دبستان پهلوي در سال ۱۳۱۴ به تنگه ملك و يكسال بعد به محله پنج شنبه بازار قديم ( به عمارت علي رازقي ) و در سال ۱۳۳۲ به كوچه محلوجي ( به عمارت علي آباديان ) در خيابان بازار ، بين سه راه فرهنگ و شهدا ، انتقال يافت. در سال ۱۳۵۷ دبستان پهلوي به نام مدير و صاحب امتياز آن به دبستان اسماعيل بهشتي تغيير نام داد. دبستان بهشتي با مرگ اسماعيل بهشتي در سال ۱۳۶۰ تعطيل شد.
تربيت
اين دبستان ملي در سال ۱۳۱۳ به همت احمد صابر ( كه در عين حال مديريت دبستان شرافت را نيز به عهده داشت ) در محله مسجد جامع ( در عمارت اردشير برزگر ) تاسيس شد. يك سال بعد محل مدرسه به بي سرتكيه ( به عمارت محمد اشرفي ) و در سال ۱۳۱۶ به كوچه عباس علي محلوجي انتقال يافت. دبستان ملي تربيت توانست طي سالهاي ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۹ رتبه اول آزمون نهايي سال ششم را در كل استان مازندران به خود اختصاص دهد. در سال ۱۳۲۷ محل مدرسه بار ديگر به محله مسجدجامع ( به عمارت احمد شهميري ) منتقل شد. محمدابراهيم صابري ـ برادر احمد صابر ـ بزرگترين مدير اين مدرسه بوده است. در سال ۱۳۵۹ دبستان تربيت با تغيير نام به دبستان دولتي شهيد اكبرزاده به كاسه گر محله در كوچه پلنگ انتقال يافت كه تا امروز در همين نقطه باقي است. از سال ۱۳۷۶ دانش آموزان مدرسه دخترانه نجم در نوبت مخالف اين مدرسه سازماندهي شدند.
هفده دی
اين دبستان دخترانه دولتي در سال ۱۳۱۵ در خيابان پهلوي تاسيس شد. دبستان هفده دي تا سال ۱۳۲۵ مختلط بوده است ، از اين سال به صورت مطلقا دخترانه درآمد. طاووس سعيدي زند ، زهره دانش ، سالار عظيميان و ايران ( فاطمه ) صابري ـ خواهر احمد صابر ـ قديم ترين مديران اين مدرسه بودند. در سال ۱۳۵۷ دبستان هفده دي به هفده شهريور تغيير نام داد. در اوايل سال ۱۳۷۸ ساختمان قديمي اين مدرسه تخريب شد.
سعدی
در كوچه باقر ناظر محله سرحمام مدرسه اي قديمي وجود داشت كه به مدرسه باقر ناظر يا قاضي معروف بود. اين مدرسه ديني در سال ۱۳۱۹ تخريب شد و بجاي آن دبستاني تاسيس شد كه به سعدي معروف گشت. با تلاش انجمن فارغ التحصيلان دانشسراي مقدماتي شاهپور، سعدي يك بار ديگر در سال ۱۳۴۲ ، در عهد رياست آموزش و پرورش بهرام پيربازاري ، مورد تعمير قرار گرفت. سيدمحمدآل مجيد از قديم ترين و احمد طاهري از مشهورترين مديران اين مدرسه بوده اند. دبستان تاريخي سعدي بعلت فرسودگي ساختمانش در سال ۱۳۷۷ تعطيل شد و شاگردانش در مدارس ديگر شهر سازماندهي شدند.
پانزده بهمن
اين دبستان در سال ۱۳۱۹ در مرادبيگ تاسيس شد. ساختمان مدرسه استيجاري بود و عربي به عنوان زبان بيگانه در آن تدريس مي شد. پانزده بهمن در سال ۱۳۳۲ به بيدآباد وصل به مسجد ابو، به همان نقطه اي كه اكنون محل دبستان محمود صبوري است ، منتقل شد. پس از تصويب قانون احداث ساختمان مدارس بوسيه بانك ساختماني ، از اوايل سال ۳۴- ۱۳۳۳ سه مدرسه توسط اين بانك ساخته شد كه يكي از آنها مدرسه پانزده بهمن بود. پانزده بهمن پس از اين از بيدآباد به اين ساختمان جديدالاحداث در محله سيدجلال منتقل شد. در سال ۱۳۵۴ پانزده بهمن به ساختمان نوسازي تغيير مكان داد كه آن را بازرگاني بنام عبداللهي به آموزش و پرورش اهدا كرده بود و در محله دروريش خيل قرار داشته است.در سال ۱۳۵۷ دبستان پانزده بهمن منحل شد و ساختمان آن به مركز آموزش كوتاه مدت ضمن خدمت فرهنگيان بدل شد. محمدرضا مظاهري ، حسين موقر و احمد قانعي از جمله قديم ترين و مشهورترين مديران اين مدرسه بودند.
نجم
اين دبستان در سال ۱۳۲۲ در حوالي چهار راه شهدا در محل مدرسه ديني و قديمي روحيه تاسيس شد. نجم ابتدا مختلط بود تا اينكه در سال ۱۳۳۰ به صورت دخترانه درآمد. حليمه بينا از جمله قديم ترين و باسابقه ترين مديران اين مدرسه بوده است. دبستان نجم در سال ۱۳۵۳ به محله طوق داربن ( در نوبت مخالف مدرسه پيروز ) منتقل شد تا در سال ۱۳۶۶ از اين نقطه به محله برج بن ( در نوبت مخالف مدرسه حافظ ) تغيير مكان داد. دو سال بعد مدرسه نجم به كاسه گر محله ( به ساختمان دبستان محلوجي ) ، در سال ۱۳۷۳ به سبزميدان ( در ساختماني كه پيش از اين محل دبيرستان پسرانه شيخ كبير بود ) و در سال ۱۳۷۶ به آخرين محل استقرارش در كاسه گر محله ( در نوبت مخالف دبستان پسرانه شهيد اكبرزاده ، نگاه كنيد به مدرسه تربيت ) تغيير مكان داد. دبستان نجم يكي از قديم ترين مدارس بابل محسوب مي شود.
مازيار
اين دبستان پسرانه، كه به افتخار مازياربن قارن، يكي از بزرگترين اسپهبدان مازندارن ، به مازيار معروف شد ، در سال تحصيلي ۲۶-۱۳۲۵ تاسيس شد. محل مدرسه در ساختمان قديمي‌اي قرار داشت كه در پشت اداره فرهنگ، در باغ شاهنشاهي ( باغ وزير جنگ ) واقع بود . نخستين مدير اين مدرسه حسين فروتن و يكي از بزرگترين مديران آن جمال الدين بزرگ زاده بود. در سال ۱۳۳۹ دبستان مازيار به محله برج بن منتقل شد تا شاگردان آن در نوبت مخالف دبستان حافظ ( دبستان شاهپور سابق ) سازماندهي شوند. مازيار در سال ۱۳۴۲ در دبستان حافظ منحل شد.
شهناز
اين دبستان دخترانه در سال ۱۳۲۹ در محله آستانه در ساختماني استيجاري كه به عباس عموزاده تعلق داشت تاسيس شد در سال ۱۳۳۴ ربابه پلنگ عهده دار مديريت مدرسه شد تا خود را به عنوان يكي از بزرگترين مديران آموزش و پرورش بابل بشناساند در همين سال محل مدرسه به ساختمان استيجاري ديگر در كنار محل سابق انتقال يافت در سال بعد شهناز به صورت دبستاني شش كلاسه در آمد و در پي آن به محل سيد جلال ، به ساختماني كه محل دبستان پانزده بهمن بود ، انتقال يافت. در سال ۱۳۳۸ اين دبستان به محله مرادبيگ ، به ساختماني كه آموزش و پرورش ساخته بود ، منتقل شد. در سال ۱۳۵۷ دبستان شهناز به دبستان نهضت تغيير نام داد.
حمانی
دبستان پسرانه رحماني در سال ۱۳۲۹ تاسيس شد. محل مدرسه در چال زمين واقع بوده است. ساختمان مدرسه را بازرگاني به نام رحماني ( معروف به حاج آقا روغن ) به اداره فرهنگ بابل اهدا كرد احمد عبادي مشهورترين مدير اين مدرسه بود مدرسه رحماني تنها مدرسه بابل است كه از آغاز فعاليتش تا كنون نغيير مكان و تغيير نام نداده است.
قناد
اين دبيرستان در سال ۱۳۳۰ تاسيس شد ساختمان مدرسه را كه در خيابان زندان قديم ( امروزه گل ) قرار داشته است بازرگاني نيكوكار به نام حسين قناد به آموزش و پرورش اهدا كرده بود مديريت مدرسه به عهده محمدكاظم علامه زاده بود در سال ۱۳۵۵ دبيرستان قناد به صورت دخترانه درآمد.
عموزاده
اين دبيرستان در تاريخ ۸/۱۲/۱۳۳۲ با ساختماني كه عباس عموزاده در اختيار آموزش و پروش قرار داده بود در محله قاضي كتي تاسيس شد شاگردان اوليه آن همان شاگردان شعبه دوم كلاس سوم و كلاسهاي چهارم تا ششم دبستان دولتي مازيار بودند زيرا مازيار در اين سال مشكل فضاي آموزشي داشته است نخستين مدير اين مدرسه رحمت اله محمدزاده مرزن آبادي و بزرگترين آن محمدتقي ضياءبخش بوده است. در سال ۱۳۶۲ ساختمان بسيار مدرن اين مدرسه تخريب شد تا محل آن بخشي از ميدان معروف قاضي كتي ( شهرداري ) و بلوار كمربندي غربي را تشكيل دهد.
ثريا
دبستان دخترانه ثريا در سال ۱۳۳۳ در محله همت آباد تاسيس شد رقيه امين زاده نخستين مدير اين مدرسه بود در سال ۱۳۵۵ دبستان دخترانه اسلامي انصاريه به نوبت مخالف اين مدرسه پيوست . ثريا در سال ۱۳۵۷ به سميه تغيير نام داد در سال ۱۳۷۷ شاگردان دبستان سميه به علت فرسودگي ساختمان مدرسه به نوبت مخالف دبستان پسرانه صبوري منتقل شدند.
كتايون
دبستان دخترانه كتايون در سال ۱۳۳۶ تاسيس شد. ساختمان مدرسه در محله چهارشنبه پيش و در كنار مقبره امامزاده عبدالله واقع بود. در سال ۱۳۳۸ محل دبستان پانزده بهمن از بيدآباد به سيد جلال تغيير مكان داد و بجاي آن كتايون به اين ساختمان انتقال يافت. نخستين مدير اين مدرسه بانو نعمتي بود و مدتي بعد عذرا هندي نژاد ( ۴ – ۱۳۴۲ ) و فروغيه رضواني ( ۵۰ – ۱۳۴۴ ) عهده اين عنوان شد ند. كتايون در ۱۳۵۱ منحل شد. و اكثر شاگردانش در دبستان شهناز ( در مرادبيگ ) سازماندهي شدند. پس از انحلال اين مدرسه، محل دبستان پسرانه صبوري كه در چهارشنبه پيش واقع بود، به ساختمان اين مدرسه انتقال يافت.
سپهر
در سال ۱۳۳۸ محل اداره آموزش و پرورش به ساختمان مقيمي در خيابان ثريا ( بعدها فرح ، امروزه آيت الله سعيدي ) ، منتقل شد و بجايش در آن محل ، دبستان دخترانه سپهر تاسيس شد. يك سال بعد شاگردان سپهر به دبستان مازيار ـ كه در همين باغ شاهنشاهي واقع بود و در اين زمان به نوبت مخالف دبستان حافظ ( در برج بن ) پيوسته بود ـ منتقل شدند تا اداره آموزش و پرورش به محل سابقش بازگردد. سپهر در سال ۱۳۴۱ به كاسه گر محله ( در كوچه عريان ، در عمارت عباسعلي محلوجي ) منتقل شد. در سال ۱۳۴۵ دبستان سپهر به « دبستان محلوجي » تغيير نام داد. در سال ۱۳۵۹ با تغيير مكان به خيابان كشاورز و استقرار در ساختمان نوسازي كه قطعه زمين آن را مرحون محمديوسف زماني به اداره آموزش و پرورش اهدا كرده بود، به دبستان ۱۶ آذر تغيير نام داد. كشور شاهكوئي مشهورترين مدير اين مدرسه بود.
محمود صبوری
دبستان پسرانه محمود صبوري در سال ۱۳۳۸ در محله سنگ پل افتتاح شد. در ۱۳۳۹ محل مدرسه به محل۹ سرحمام بيژن حاجي و در ۱۳۴۰ از اين نقطه به محله چهارشنبه پيش و در كنار مقبره امامزاده عبدالله كه پيش از اين محل دبستان كتابون بود ، انتقال يافت. پرويز امين زاده ( ۵۰ – ۱۳۳۸ ) نخستين و معروفترين مدير اين مدرسه بود. در سال ۱۳۵۱ دبستان صبوري از چارشنبه پيش به محله بيدآباد ، به محل دبستان كتايون كه از چهارشنبه پيش به اين ساختمان انتقال يافته (۱۳۳۸ ) و در اين سال ديگر منحل شده بود (۱۳۵۱) مننتقل شد و از آن سو ساختمان دبستان صبوري در چهارشنبه پيش به مدرسه جديدالتاسيس راهنمايي تحصيلي سعيدالعلما درآمد. در سال ۱۳۷۵ ساختمان قديمي دبستان صبوري ( كه روزگاري محل دبستان پانزده بهمن و سپس كتايون بود ) تخريب شد و بجاي آن در محل ، ساختماني نوساز و دو طبقه احداث گرديد. در سال ۱۳۷۷ دانش آموزان دبستان سميه به نوبت مخالف اين مدرسه پيوستند.
مهستی
اين دبستان دخترانه در سال ۱۳۳۸ در محله پل پيش افتتاح شد. نخستين مدير مدرسه شوكت آشتي بقائي بود. در سال ۱۳۴۹ محل مدرسه به گل محله منتقل شد تا در سال بعد از اين نقطه به خيابان برق قديم تغيير مكان دهد. دبستان مهستي در سال ۱۳۵۲ منحل شد و شاگردانش در دبستان دهه انقلاب ساماندهي شدند
ابن سينا
مدرسه ابن سينا در سال ۱۳۳۸ در حوالي سه راه سجادي اميركلا افتتاح شد. زمين مدرسه را بازرگاني بنام رحماني به آموزش و پرروش اهدا كرد و ساختمان آن به همت اهالي و مساعدت آموزش و پرورش احداث شد. ابن سينا ابتدا دبيرستاني پسرانه بوده است، و نخستين مدير آن احمد گلسرخ تبار نام داشت. در اين دبيرستان تنها سه كلاس دوره اول متوسطه ( سيكل اول ) داير بود كه در سال تاسيس ، شاگردان آن اساسا از مدرسه شفاعت انتقال يافته بودند. دبيرستان ابن سينا در سال ۱۳۵۰ بصورت راهنمايي تحصيلي درآمد كه تاكنون باقي است.
معتمدی
مدرسه معتمدي در سال ۱۳۳۸ در خيابان شاهپور ، در محله چهارشنبه پيش ، تاسيس شد. ساختمان اين مدرسه را بازرگاني معروف بنام حاج محمدتقي معتمدي به ادراه فرهنگ اهدا كرد. مدرسه معتمدي ابتدا بصورت دبيرستان فعالت مي كرد و شخصيت هايي چون حسين حسين پور ، علي هرندي ، علي نقي اوصيا و محمدزمان فراست ، خوشنويس بزرگ ، مديريت آن را به عهده داشتند. دبيرستان پسرانه معتمدي چندي بعد از انقلاب اسلامي بصورت دبيرستاني دخترانه درآمد ، تا اينكه در سال ۱۳۷۳ دبيرستان دخترانه معتمدي به راهنمايي تحصيلي پسرانه بدل شد كه تاكنون در همين نقطه برقرار است.
نمونه
دبستان پسرانه نمونه در سال ۱۳۴۳ افتتاح شد. ساختمان مدرسه نوساز بود و در كنار اداره آموزش و پرورش در چهار راه فرهنك واقع بوده است. اين دبستان از آن رو نمونه ناميده شد كه در آن سالها تنها مدرسه بابل بود كه مجهز به همه گونه وسايل آموزشي بود ، شاگردانش لباس متحدالشكل داشتند و سوالات آزمونها بصورت ماشين نويسي شده در اختيار آنها گذاشته مي شد. نخستين مدير مدرسه حسين موقر بود. در سال ۱۳۴۹ در عهد رياست آموزش و پرورش احسان عظيمي سجادي شوراي منطقهاي آموزش و پرورش بابل تصويب كرد كه مدارس مستقر در محدوده باغ شاهنشاهي بصورت يك مجتمع آموزشي ( از كودكسان تا پايان دبيرستان ) درآيند. در پي آن دبستان نمونه به ساختمان دبيرستان شاهدخت منتقل شد تا در ساختمان آن شاگردان كودكستاني جاي گيرند. دبستان نمونه در سال ۱۳۵۷ به نام نويسنده مبارز آذربايجاني صمد بهرنگي و در سال ۱۳۶۰ به شهيد باهنر تغيير نام داد. دبستان شهيد باهنر چندي بعد ازانقلاب اسلامي به پشت بيمارستان شهيد يحيي نژاد تغيير مكان داد
عالم
دبيرستان ملي پسرانه عالم در سال ۱۳۴۳ توسط گروه فرهنگي رازي، به رياست عيسي عالمزاد، تاسيس شد. محل مدرسه در خيابان فرح ( امروزه آيت الله سعيدي ) ، واقع بود. مدرسه عالم در سال ۱۳۴۶ به دبيرستان رضا تغيير نام داد. در اين مدرسه هر سه رشته ادبي ، رياضي و طبيعي وجود داشت. دبيرستان رضا تنها دبيرستان بابل بود كه فقط به افت تحصيلي و فساد اخلاقي محيط آموزشي معروف بود و در سال ۱۳۵۷ منحل شد.
دانش
دبيرستان ملي دانش در سال ۱۳۴۴ به همت اسماعيل قاسمي تاسيس شد. محل مدرسه ابتدا در چهارشنبه پيش واقع بود و شش ماه بعد به محل دائمي‌اش در ششم بهمن ، در كوچه حمام مركزي ، منتقل شد. دبيرستان دانش يكي از بهترين مدارس بابل ، چه به لحاظ علمي كه شهرت استاني داشت و چه به لحاظ اخلاقي كه شهره عام و خاص بود، به شمار مي رفت.
بيكايی
اين مدرسه ملي بود و بنيانگذار آن يكي از قديم ترين و مشهورترين فرهنگيان بابل است : فخري السادات بيكائي ، بانويي كه در سال ۱۳۴۴ نشان افتخار گرفت . در سال بعد در ۱۳۴۶ اين مدرسه را ، كه داراي كودكستان ، آمادگي و دبستان بود، در بي سر تكيه بنيان گذاشت. او در سال ۱۳۵۰ محل استيجاري مدرسه را رها كرد و شاگردان مدرسه اش را به ساختماني كه خود در محله چاله زمين ، در كوچه بدخشان ، احداث كرده بود ، انتقال داد. فرخي السادات بيكائي در سال ۱۳۵۳ يعني در همان سالي كه به دستور دولت كليه مدارس كشور رايگان اعلام شد. مدرسه اش را منحل كرد.
طبرستان
طبرستان نام دبستاني ملي بود كه در سال ۱۳۴۷ توسط هفده تن از فرهنگيان شهر در خيابان فرح ( امروز آيت الله سعيدي) تاسيس شده بود. پرويز امين زاده ، ناصر قلي پور و عيسي عالمزاد سرشناس ترين سهامداران اين مدرسه ملي بودند. اين دبستان پسرانه چندان نپاييد و به دليل مشكل فضاي آموزشي ، زيانهايي مالي و در پي آن دلسردي برخي از سهامدراران در سال ۱۳۵۲ منحل اعلام شد.
فرخنده
اين دبيرستان ملي در سال ۱۳۴۷ تاسيس شد . محل مدرسه در خيابان پهلوي ( مدرس فعلي ) ، نبش چهار راه فرهنگ ، روبروي دبستان نمونه، واقع بود. بنيانگذاران اين دبيرستان شش تن بودند و مدرسه بنام يكي از اين سهامداران ، فرخنده خجسته رستگار ، فرخنده ناميده شد. دبيرستان ملي فرخنده در همان سال تاسيس با دلسردي برخي از هيات موسس مواجه و در سال ۱۳۴۸ منحل شد.
راستی
دبيرستان ملي راستي كه در سال ۱۳۴۹ تاسيس شد نخستين دبيرستان دخترانه اميركلا بوده است. هيات موسس اين مدرسه پنجتن بودند و مديريت مدرسه به عهده مهين دخت حمزه پور، يكي از سهامداران بود . در راستي تنها كلاسهاي دوره اول متوسطه ( سيكل اول ) داير بود. اين دبيرستان ملي در سال ۱۳۵۳ منحل شد.
پيشاهنگ
در عهد رياست فرهنگ احمد علوي ( ۳۳ – ۱۳۳۰ ) آموزش و پرورش بابل ، همچون گذشته ، در غرقاب كمبود فضاي آموزشي دست و پا مي زد. با تلاشهاي احمد علوي و عباس اسلامي ـ وكيل بابلي مجلس وقت ـ هيات وزيران تصويب كرد كه ، ساختمان اداره رسومات شهر ، كه در مؤمن آباد و در آن سالها در حوالي شهر واقع بود ، در اختيار اداره آموزش و پرورش بابل قرار گيرد تا در محل مدرسه اي بنا گردد. چندي بعد آموزش و پرورش بابل نظر اوليه اش را كه تاسيس مدرسه اي در محل باغ رسومات بوده تغيير داد و تصميم به احداث مدرسه اي در خود شهر گرفت. در اين اوضاع و احوال مخالفان قدرتمند عباس اسلامي مانع از تحقق اين امر شدند و مساله احداث مدرسه مزبور تا سال ۱۳۵۰ به بوته فراموشي سپرده شد. در اين سال كه ديگر اوضاع و احوال تغيير يافته بود اداره آموزش و پرورش ، ساختمان مخروبه و متروكه اداره رسمومات شهر را تخريب و بجاي آن ساختمان مدرسه راهنمائي تحصيلي رسومات را بنا كرد . پرويز امين زاده ( كه در ا ين سال مدير دبستان صبوري بود ) به مديريت مدرسه منصوب شد . دو ماه بعد از تاسيس مدرسه ، به پيشنهاد علي اصغر نعمت نژاد ، مدير فني و رئيس سازمان پيشاهنگي بابل ، اين مدرسه به پيشاهنگ معروف شد. پيشاهنگ در سال ۱۳۵۷ به شهيد مرتاضيان و چندي بعد به شهيد غلامزاده مير تغيير نام داد.
امير پازواری
اين مدرسه راهنمايي در سال ۱۳۵۰ در محله ديوكلاي اميركلا تاسيس شد. سيدعباس فرشاد نخستين ومشهورترين مدير اين مدرسه بود. مدرسه پسرانه امير پازواري در سال ۱۳۶۶ ، در عهد مديريت منصور عرب ، به شهداي كعبه تغيير نام داد. شهداي كعبه يك سال بعد به دبيرستان بدل شدتا در سال ۱۳۶۸ در نوبت اول مخالفش دبيرستان ديگري تحت نام دبيرستان ايزدشناس افتتاح شود.
دكتر اقبال
مدرسه راهنمايي تحصيلي دخترانه اقبال در سال ۱۳۵۱ در محله حمزه كلا و در كنار مدسه كوروش كبير بنيان گذاشته شد. اين مدرسه در سال ۱۳۵۷ به مايده تغيير نام داد. در سال ۱۳۷۱ به پسرانه بدل شد و به مدرسه راهنمايي تحصيلي شماره ۹۹ شاهد پسران بابل تغيير نام داد.
دهه انقلاب
اين دبستان دخترانه كه به مناسبت انقلاب سفيد ـ شاه و مردم، پهلوي دوم دهه انقلاب ناميده شده بود، در سال ۱۳۵۱ در رودگر محله ، در پشت ساختمان شهرباني ، تاسيس شد . يك سال بعد دبستان مهستي منحل شد و شاگردانش به اين مدرسه كه در اين تاريخ تنها كلاسهاي آمادگي و اول داشت ، منتقل شدند . در سال ۱۳۵۳ اين دبستان به ابوريحان بيروني و در سال ۱۳۵۹ به شهيد نيما سرمد تغيير نام داد.
فردای روشن
مدرسه ملي فرداي روشن با دو كلاس اول و دوم در سال ۱۳۵۱ آغاز به كار كرد. محل مدرسه در بيدآباد واقع بود و هيات موسس مدرسه تحت نام گروه فرهنگي مامطير پنج تن بودند. در سال ۱۳۵۳ كلاس سوم به مدرسه اضافه شد. فرداي روشن در سال ۱۳۵۸ منحل شد.
كوروش كبير
مدرسه راهنمايي كوروش كبير درسال ۱۳۵۲ تاسيس شد. محل آن در حمزه كلا و در كنار ميدان معروف اين محله ، ميدان جمهوري اسلامي ، واقع بود. كوروش كبير، كه با مديريت حسين والا تاسيس شده بود ، در سال ۱۳۵۷ به دكتر فاطمي و در ۱۳۶۰ به شهيد هاشمي نژاد تغيير نام داد، در سال ۱۳۷۲ شاگردان اين مدرسه به مدرسه راهنمايي تحصيلي شهيد اسماعيل مسرور، واقع در مقابل ساختمان دانشگاه آزاد اسلامي ، منتقل شدند تا جاي آنان را شاگردان دبيرستان آيت الله غفاري ( آيت الله نوري سابق ) بگيرند و چندي بعد شاگردان دبيرستان شهيد دكتر مفتح ( تاسيس ۱۳۵۹ ) در نوبت مخالف آن سازماندهي شوند.
دكتر معين
دبيرستان پسرانه دكتر معين در سال ۱۳۵۳ تاسيس شد. محل مدرسه اساسا جزئي از حياط دبيرستان شاهپور بوده است و ساختمان نوساز آن نيز بخشي از كلاسهاي اين دبيرستان را تشكيل داده است. دبيرستان دكتر معين در سال ۱۳۵۷ به دكتر شريعتي و در ۱۳۶۱ به شهيد دكتر بهشتي تغيير نام داد.
ناصر مقدم
ناصر مقدم طي سالهاي ۵۳ – ۱۳۵۰ رياست آموزش و پرورش بابل را به عهده داشته است. به دستور او ساختماني در ضلع شرقي حياط دبيرستان شاهپور بنا شد تا به اين ترتيب كمبود فضاي آموزشي اين دبيرستان رفع شود . پايان كار ساختمان آن مصادف با مرگ وي بود، بنابراين ساختمان مزبور به مدرسه‌ي راهنمايي تحصيلي تحت نام ناصر مقدم معروف شد. مدرسه ناصر مقدم در سال ۱۳۵۷ به آزادي معروف شد. در سال ۱۳۶۵ مدرسه آزادي به بحر ارم شرقي تغيير مكان داد تا ساختمان آن محل مجتمع آموزشي رزمندگان اسلام و در سال ۱۳۶۸ محل هنرستان فني اميركبير ( پيش از اين تحت نام هنرستان آيت الله كاشاني در سيدجلال واقع بود ) باشد. در سال ۱۳۷۰ هنرستان فني اميركبير به ساختمان دبيرستان امام خميني ( شاهپور سابق ) منتقل شد تا دبيرستان پسرانه فهيما از كاسه گرمحله به اين ساختمان ( ناصر مقدم ) منتقل شود . به دليل ازدياد شاگردان اين مدرسه ، دبيرستاني تحت نام شيخ مفيد ( تاسيس ۱۳۷۴ ) به نوبت مخالف مدرسه افزوده شد.
رستاخيز
رستاخيز عنوان هنرستاني صنعتي بود كه در سال ۱۳۵۴ در محله درويش خيل تاسيس شده بود. در رستاخيز رشته هاي اتومكانيك و الكترونيك تدريس مي شد. اين هنرستان در سال ۱۳۵۷ به شهيد واقفي تغيير نام داد.